Επέτειος της διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η πραγματικότητα στην Κύπρο

Όπως και κάθε χρόνο, η σημερινή μέρα, η 10η Δεκεμβρίου, είναι αφιερωμένη στα Ανθρώπινα Δικαιώματα και αποτελεί σε πολλές χώρες αφορμή για εορτασμούς και πανηγυρικές δηλώσεις επισήμων. Πράγματι, 60 χρόνια μετά, η διακήρυξη αυτή που ακολούθησε τον τερματισμό του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της καταστροφής που έσπειρε για την ανθρωπότητα, εξακολουθεί να αποτελεί σταθμό στην ιστορία της ανθρωπότητας μια και αποτέλεσε αφετηρία για την κατοχύρωσή τους σε μερικές έστω χώρες του κόσμου. Και όπου κατοχυρώθηκαν, στις πλείστες περιπτώσεις πάλι δεν κατοχυρώθηκαν πλήρως, αλλά η διακήρυξη συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς μέχρι σήμερα, ακόμη και στην κοινωνία της Κύπρου στην οποία ζούμε.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αποτελούν και για τους Κύπριους πολιτικούς σημείο αναφοράς. Αναφορά όμως που για την πλειοψηφία τους, περιορίζεται κυρίως στην στενή ερμηνεία της σημασίας τους και έχει αποκλειστικό σκοπό την αιτιολόγηση της προσέγγισής τους στο Κυπριακό, δηλαδή «τις τρεις βασικές ελευθερίες», όπως έχουν γίνει γνωστές και την ανάγκη εφαρμογής τους σε μια λύση ή να εξυπηρετήσουν την προσπάθειά τους να κατηγορήσουν την Τουρκία σε διεθνή βήματα. Σπάνια όμως, ακούμε πολιτικούς να μιλούν για την ανάγκη περαιτέρω εμπέδωσης και προστασίας τους στις περιοχές που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία. Αν ακούγονται τέτοιες φωνές, αυτές είναι σποραδικές. Και συχνά πνίγονται μέσα στην αδιαφορία της πολιτείας, στην απάθεια των μέσων ενημέρωσης και στην άγνοια των μελών της κοινωνίας.

Αντίθετα, η συνεχής αυτή αναφορά σε αυτά και την ανάγκη εφαρμογής τους αποκλειστικά σε σχέση με το Κυπριακό, δημιούργησε την εντύπωση πως στην Κύπρο τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται αποκλειστικά σε σχέση με «τρεις βασικές ελευθερίες» από την Τουρκία. Και έτσι, δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι όλα τα μέλη της κοινωνίας απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα τους, χωρίς διακρίσεις. Κι όμως, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.

Αυτές, οι έστω και λιγοστές φωνές, που έχουν επιχειρήσει να λειτουργήσουν ως συνείδηση της κοινωνίας μας, έχουν κατά καιρούς υποδείξει σοβαρότατες παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, φανέρωσαν μια θλιβερή πραγματικότητα σε σχέση με την κατάστασή τους στην Κύπρο, την Κύπρο που βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας: Άτομα τυγχάνουν δυσμενούς μεταχείρισης λόγω της καταγωγής τους, της θρησκείας τους, της γλώσσας τους, του φύλου τους, του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, του χρώματος του δέρματός τους, των πολιτικών τους πεποιθήσεων, των κοινωνικών τους καταβολών, της ηλικίας τους και άλλων παραγόντων. Και το χειρότερο όμως είναι πως τα όργανα της πολιτείας συστηματικά επιχειρούν όχι να συμμορφωθούν με τις υποδείξεις αυτών των φωνών, αλλά αντίθετα να τις πνίξουν.

Ας διερωτηθούμε για παράδειγμα ως κοινωνία, γιατί αποτελεί συνήθη πρακτική η απασχόληση αλλοδαπών σε επιχειρήσεις υπό τους πιο δυσμενείς όρους απασχόλησης, τόσο ως προς την αμοιβή τους όσο και ως προς τις ώρες εργασίας τους.

Ας ρωτήσουμε επίσης τους εαυτούς μας γιατί αποτελεί συνήθη πρακτική για την αστυνομία η κακομεταχείριση αιτούντων άσυλο, η παρατεταμένη κράτησή τους κάτω από απάνθρωπες συνθήκες σε κρατητήρια;

Έχουμε διερωτηθεί ποτέ γιατί υπάρχει εκείνο το χάσμα στις απολαβές ανδρών και γυναικών και γιατί παρά τις διακηρύξεις δεν καλύπτεται;

Νοιαστήκαμε ποτέ για τη μοίρα εκείνων των γυναικών που τυγχάνουν κακομεταχείρισης από τους συζύγους τους και δεν έχουν καμιά ουσιαστική επιλογή στη ζωή τους παρά να συνεχίσουν να ανέχονται τη βία που ασκείται εις βάρος τους;

Ενδιαφερθήκαμε ποτέ να μάθουμε γιατί οι υποθέσεις ανηλίκων που έτυχαν σεξουαλικής εκμετάλλευσης από ενήλικες, και κυρίως τους γονείς τους, δεν εκδικάζονται από την κυπριακή δικαιοσύνη;

Ζητήσαμε καμιά φορά εξηγήσεις από τις κυβερνητικές υπηρεσίες, την κυβέρνηση ή την πολιτεία γενικότερα για τους λόγους που δεν καταβάλλονται κρατικά βοηθήματα σε κατά τον νόμο δικαιούχους, πολίτες άλλων χωρών;

Ασκήσαμε καμιά φορά το εκλογικό μας δικαίωμα βασιζόμενοι στον τρόπο με τον οποίο οι Κύπριοι πολιτικοί σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Σκεφτήκαμε καμιά φορά πως θα έπρεπε και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα να αποτελούν γνώμονα με τον οποίο ασκείται η εξωτερική μας πολιτική;

Δυστυχώς, στα πιο πάνω ερωτήματα η απάντηση είναι αρνητική γεγονός που υπογραμμίζει την αδιαφορία της κοινωνίας για τα άλλως «αναφαίρετά» της δικαιώματα. Φυσικά, αυτή η αδιαφορία μπορεί να αιτιολογηθεί από κάποιους με τον ισχυρισμό ότι εκείνα τα Ανθρώπινα Δικαιώματα που τυγχάνουν καταπάτησης, αφορούν αποκλειστικά τα Ανθρώπινα Δικαιώματα κοινωνικών ομάδων που αποτελούν τη μειοψηφία και όχι ολόκληρης της κοινωνίας. Αλλά καλά θα κάνουμε να μην ξεχάσουμε ποτέ πως ο σεβασμός στη διαφορετικότητα εδράζει στη διασφάλιση των δικαιωμάτων κάθε ατόμου και κάθε κοινωνικής ομάδας, έστω και μειοψηφούσας.

Άλλωστε στις πέντε δεκαετίες της ιστορίας της Κυπριακής Δημοκρατίας γίναμε μάρτυρες πολλές φορές του τρόπου με τον οποίο ο πλειψηφισμός οδήγησε στον απολυταρχισμό.

Υ.Γ. Οι υπουργοί Νεοκλής Συλικιώτης, Κύπρος Χρυσοστομίδης και Σωτηρούλα Χαραλάμπους έχουν ακόμη δύο μέρες χρόνο για να προετοιμαστούν να απαντήσουν σε πιθανές ερωτήσεις του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την κατάσταση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Κύπρο.